مشخصات طبیعی استان یزد:
استان یزد با مساحت 131575کیلومتر مربع در قسمت مرکزی فلات ایران قرار دارد. این استان در 29 درجه و 35 دقیقه تا 37 درجه و7 دقیقه عرض شمالی و 52 درجه و 50 دقیقه تا 58 درجه و16 دقیقه طول شرقی واقع شده است و در برگیرنده نامناسبترین عوامل طبیعی غالب بر فلات مرکزی ایران است.
استان یزد طبق آخرین تغییرات تقسیمات کشور در سال1386 دارای 10 شهرستان، 24 شهر، 20 بخش و 51 دهستان میباشد. این استان بوسیله استانهای اصفهان، فارس ، خراسان ، سمنان و کرمان محدود شده است.
استان یزد از نظر پستی و بلندی دارای تنوع است و ارتفاع نقاط مختلف آن متفاوت و از حدود 660 متر از سطح دریای آزاد ( در اطراف کویر ریک زردین) تا 4055 متر ( شیرکوه) تغییر میکند.
تراکم ارتفاعات در سه رشته مجزا که عمدتاً رشته جبال مرکزی ایران را دنبال میکند دیده میشود که روند آنها شمال غربی – جنوب شرقی است. علاوه بر این، کوههای جنوبی و شمالی جدا مانده نیز در سطح استان به طور پراکنده وجود دارند.
بلندترین نقطه جنوب غربی یزد قرار داردکه از نظر اقلیمی نیز بر منطقه تاثیر میگذارد. وجود این بلندیها، استان را از نظر ژئو مرفولوژیکی تنوع بخشیده و علیرغم کویری بودن، مناطق ییلاقی قابل ملاحظهای در بلندی های استان وجود دارند.
نقاط ارتفاعی اطراف استان به ترتیب از منتهی الیه شمال غربی و در جهت حرکت عقربههای ساعت کوه سطان پیر 2771 متر، کوه بیخی سیاهکوه2050 متر، شمال کوه بیاضیه2330 متر، به طرف شرق کوه های چاه مگو دمترینگ 1983 متر، در شرق کوههایقلعه وگلرنگ 2084 متر و در جنوب نقاط ارتفاعی 1694 متر و 2354 متر و سپس در غرب کوه عیش1621 متر و کوه سیاه کوه 1725 متر تشکیل دادهاند، در داخل استان نیز کوههای منفردی وجود دارد.
در شهرستان اردکان بلندترین نقطه کوه خونزا با ارتفاع 3158 متر از سطح دریا قرار دارد که به وسیله کوههای سفید، انجیرآوند باغی، نیوک و حوض جعفر احاطه شده است.
در شهرستان بافق کوه بن لخت با ارتفاع 3002 متر از سطح دریا بلندترین نقطه می باشد.در شهرستان تفت کوه گل سرخ با ارتفاع 3509 متر و کوه شیرکوه با ارتفاع 4055 متر از سطح دریا بلندترین نقطه و در شهرستان یزد کوه تلخستان با ارتفاع 2953 متر بلندترین نقطه در شهرستان میباشند.
- آب و هوای استان یزد:
در استان یزد به دلیل وجود شن های روان و تپه های شنی وزش باد اهمیت ویژهای دارد جهت چیره باد در یزد در شش ماه اول سال یعنی فصل های بهار و تابستان شمال غربی و در چهار ماه از آبان تا بهمن در جهت جنوب شرقی می باشد. در دو ماه مهر و اسفند ، باد غالباً از غرب میوزد. وزش باد در استان به علت سخت بودن دشتها و کوهستان ها شدت دارد. سرعت باد به صورت طوفانهای سهمگین شنی میتواند تا 90 کیلومتر در ساعت برسد و حتی این سرعت در یزد تا 120 کیلومتر در ساعت نیز ثبت شده است. مقدار متوسط بارندگی سالانه در قسمت های مختلف استان متغیر و با ارتفاع افزایش مییابد ولی میزان تغییر یکسان نمیباشد. بر اساس نقشه های همباران سالانه، بارندگی استان یزد در مناطق کویری مانند کویر سیاهکوه ، ریگ زرین و دره انجیر از 50 میلی متر در سال کمتر وخط هم باران 100 میلی متر کوهپایه های استان را به طور متوسط در ارتفاعات 1300 تا 1500 متری محصور میسازد. بارندگی سالانه استان در بلندیهای شیرکوه به 350 میلی متر در سال و در منطقه بوانات و باجگان به 300 میلی متر وبالاخره در کوه های انجیره و خرانق به 200 الی 250 میلی متر بالغ میگردد ولی وسعت مناطقی که این ارقام را دریافت میکنند بسیار محدود می باشد.
بخش اعظم بارندگی استان در زمستان رخ میدهد و پس از آن بارندگی های بهاره وسپس پائیزه ، بارندگی های تابستان در مناطق پست صفر و در مناطق مرتفع نیز بسیار ناچیز است.
نوسان درجه حرارت در زمستان و تابستان و حتی در شب و روز بسیار زیاد است درجه حرارت بیشینه و کمینه بین 45 درجه سانتی گراد بالای صفر و 20 درجه سانتی گراد زیر صفر متغیر است.
میانگین روزانه دما برای تمام سال ( میانگین سالانه) بر اساس آمار ایستگاههای مورد استفاده در بررسی های هواشناسی بین 9/11 تا 7/20 درجه سانتی گراد متغیر است.(ماخذ تمام مطالب این بخش:سالنامه های آماری 85و86و87)
- اقلیم استان یزد:
اقلیم استان یزد، متاثر از عوامل متعددی نظیر عرض جغرافیایی ، ارتفاع از سطح دریا، وضعیت توپرگرافی، تغییرات عناصر جوی و خصوصیات آنها در طی زمان شکل میگیرد.
قلمرو وسیعی از استان یزد از نظر تقسیمات اقلیمی، زیر پوشش اقالیم خشک و فراخشک قرار گرفته است. دور بودن محدوده استان از سفره آبهای زیرزمینی، کمی مقدار بارندگی و بالابودن ظرفیت تبخیر، عامل اصلی این خشکی به شمار میآید.
ارزیابی اقالیم استان یزد در سه سیستم طبقه بندی اقلیمی دومارتن، آمبرژه و کوپن انجام گرفته که منجر به ارائه تصویری از سیمای آب و هوایی استان در ابعاد فیتوژئوگرافی ، اقلیم شناسی زیستی و جغرافیایی میگردد.
در سیستم دومارتن که بر اساس اختلاف شدت خشکی نواحی مختلف استان شکل میگیرد. پهنه استان به سه اقلیم خشک، ومدیترانه ای تقسیم بندی میگردد. در سیستم آمبرژه پایه و اساس تقسیم بندی اقلیمی را میزان بارندگی در نواحی مختلف استان تشکیل میدهد و قلمرو استان در این نوع اقلیم شناسی به 4 پهنه با 4 اقلیم متفاوت مشتمل بر بیابانی، خشک ، نیمه خشک و اقلیم ارتفاعات فوقانی تفکیک میگردد. در تقسیم بندی اقلیمی به روش کوپن نیز قلمرو استان بر اساس خطوط ارتفاعی و وضعیت توپوگرافی آن به 4 اقلیم متفاوت شامل اقلیم خشک بیابانی ، اقلیم نیمه بیابانی، اقلیم معتدل و اقلیم سرد تقسیم میگردد.